Kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Boroszowie

Najstarsza wzmianka o tym kościele i jego opis pochodzi z wizytacji z roku 1679. Na podstawie tej wizytacji i następnej z roku 1687 można dość dokładnie opisać ten kościół. Miał 11,7m długości i 5,4m szerokości. Był drewniany i nie konsekrowany. Przy kościele znajdowała się osobno stojąca dzwonnica z dwoma małymi dzwonami. W roku 1720 zaznaczono, że nie były poświęcone. Ponadto stwierdzono, że wieża z dzwonami była w dobrym stanie. Posadzka w kościele była wykonana z drzewa surowego i cegły. Ściany kościoła były pomalowane. Zakrystia znajdowała się po stronie ewangelii (patrząc od wejścia kościoła – lewa strona), była mała i bardzo zniszczona. Na środku kościoła znajdowała się chrzcielnica, była ozdobna i wykonana z drzewa. Wewnątrz znajdował się kociołek pozłacany z wodą chrzcielną. W roku 1720 wizytator zaznaczył, że nie były w chrzcielnicy przechowywane oleje św. Nie był też przechowywany olej św. do namaszczenia chorych. Były przywożone w razie potrzeby z Biskupic. Po stronie lekcji (patrząc od wejścia kościoła – prawa strona) znajdowała się ambona wykonana z drzewa i bardzo prosta. W kościele nie było konfesjonału ani balasek (klęcznik przy którym przyjmowano komunię św., oddzielający prezbiterium od nawy kościoła. Nie było konfesjonału i w roku 16971. Wizytator w roku 1679 stwierdził, że ołtarz miał rzeźbione, malowane i pozłacane postacie Apostołów. Stwierdzono, że Msze św. były odprawiane na portatylu. W czasie tej wizytacji zostało zanotowane, że kościół nie był odpowiednio zadbany. Stwierdzono, że wnętrze było brudne, wszędzie było pełno kurzu i pajęczyn, a obrus był brudny i już dawno nie prany. Wizytator wtedy wprost zapytał ludzi co jest przyczyną, że kościół jest tak zaniedbany? Usłyszał odpowiedź, że proboszcz rzadko tu naucza i nakazuje sprzątać. Można przypuszczać, że po tej wizytacji dbałość o kościół nie poprawiła się, skoro podczas następnej w roku 1687 znów stwierdzono, że kościół nie był czysty, a zakrystia nadal wymagała remontu. W latach 1687 i 1697 wizytatorzy zanotowali, że w kościele były dość dobre ławki, a posadzka wykonana była z wypalonej cegły. Stwierdzili ponadto, że przed kościołem nie było krzyża2.

Podczas wizytacji 1687 stwierdzono, że ołtarz był murowany, ku czci św. Marii Magdaleny i nie był konsekrowany oraz nie było jeszcze tabernakulum, zaś w czasie wizytacji w roku 1720 zanotowano, że w kościele znajdował jedyny ołtarz poświęcony N M P, a ponadto wspomniano o znajdujących się tam 3 portatylach, krzyżu, lichtarzach i obrazach świętych. W roku 1697 zanotowano, że Najświętszy Sakrament był przechowywany w tabernakulum w korporale pod kluczem, zaś wizytator w roku 1720 napisał, że nie był przechowywany. Można przypuszczać, że w czasie wizytacji w roku 1697 nakazano, aby Najświętszy Sakrament nie był przechowywany, ze względu na to, że tylko co 5 niedzielę odprawiano w tym kościele. W roku 1720 po raz pierwszy został wspomniany w kościele chór, na którym nie było wtedy jeszcze organów.

Podczas wizytacji w roku 1679 został podany inwentarz tego kościoła, który podobnie jak w kościele w Biskupicach przedstawiał się dość skromnie3. Następny został podany przez wizytatora w roku 1697, w porównaniu do tego poprzedniego był nieco bogatszy4. Bardzo ciekawie przedstawia się sprawa wezwania tego kościoła. Otóż wizytator w roku 1679 podał, że kościół został poświęcony św. Katarzynie, natomiast podczas następnych wizytacji w latach 1687, 1697 i 1720 wizytatorzy podali, że był pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Napisali też, że rocznicę poświęcenia kościoła obchodzono w niedzielę po tym święcie5. Piewszy raz kościół w tej wiosce został wspomniany w roku 1679. Wizytator biskupi napisał, że został zbudowany w odległych czasach. Był drewniany i niekonsekrowany, poświęcony św. Katarzynie. Można przypuszczać, że było to pierwsze jego wezwanie. Tytuły i wezwania kościołów posiadają pewne znaczenie dla ustalenia czasu powstania parafii lub kościoła. Św. Katarzyna zginęła śmiercią męczeńską około 307 r. po Chrystusie. w Aleksandrii. Dzięki przepięknym opisom średniowiecznych hagiografów była znana i czczona w wiekach średnich. Należała nawet do grona popularnych wówczas czternastu orędowników. Okres szczególnego rozkwitu kultu św. Katarzyny przypada na okres wojen krzyżowych. Ze względu na jej pochodzenie z senatorskiego rodu doznawała szczególnej czci u rycerzy i możnych, którzy chętnie obierali ją na patronkę fundowanych przez siebie kościołów6. Tak więc biorąc pod uwagę to wezwanie kościoła, można datować jego powstanie na około XIII w.

W roku 1730 napisano, że był pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Takie jest i obecne jego wezwanie 7, a rocznica poświęcenia kościoła była nadal obchodzona po święcie Wszystkich Świętych8. Ta ostatnia zmiana wezwania nastąpiła więc w latach 1720 – 1730. Nie można dociec przyczyny zmiany wezwania kościoła w opisach wizytacyjnych z lat 1679,1687, 1697 i 1720 oraz 1730. Może przyczyną ostatniej zmiany wezwania był obraz św. Marii Magdaleny namalowany na desce z przełomu XVIII i XIX wieku, który został zawieszony w kościele ?9 Może taką przyczyną była chęć przeżywania uroczystości odpustowej nie późną jesienią lecz w okresie letnim?10 Może takie było życzenie właścicieli wioski (patronów kościoła)? Odpust obecnie obchodzony jest zawsze w niedzielę przed lub po święcie św. Marii Magdaleny, a rocznica poświęcenia kościoła w drugą niedzielę listopada.

Obraz Św. Marii Magdaleny z poprzedniego ołtarza

Wizytator w roku 1679 podał tylko że kościół ten został zbudowany w odległych czasach, zaś podczas następnej wizytacji w 1687 roku podał, że został zbudowany przez protestantów, ponieważ Jan Frankenberg, który miał prawo patronatu nad wioską Boroszów nie chciał wybudować kościoła dla katolików. Ten kościół opisany przez wizytatorów w latach 1679 i 1687 nie był pierwszym kościołem w tej wiosce. Pierwszy kościół został zbudowany przez katolików, skoro prałat oleski Labor w piśmie do biskupa wrocławskiego Schafgotscha pisał, że kościół w Biskupicach był zawsze kościołem parafialnym, a kościół w Boroszowie kościołem filialnym.

Nie można dociec kiedy ten pierwszy kościół został przejęty przez protestantów, ani co się z nim stało, skoro został wybudowany nowy kościół. Można jedynie przypuszczać, że albo się spalił, albo został rozebrany bo groził zawaleniem. Za spaleniem kościoła mogłyby świadczyć nadpalone deski (kilka sztuk), na które natrafiono w krypcie kościoła podczas remontu w roku 1997. Ciekawe było stwierdzenie wizytatora, że Jan Frankenberg będąc protestantem nie chciał wybudować kościoła dla katolików. Z tego stwierdzenia wynika że w tej wiosce była wywierana pewna presja na Frankenbergu, aby był wybudowany kościół dla katolików11. Z pewnością i po jego wybudowaniu katolicy ciągle wywierali presję na protestanckim dziedzicu, aby kościół ten był należycie utrzymany. Można wnioskować, że nie troszczył się o niego. Nie naprawiał go skoro popadł w ruinę. Stwierdził to wizytator w roku 1723 kiedy zanotował, że kościół w Boroszowie znajdował się w całkowitej ruinie i należałoby go odbudować albo zamknąć12. Taki sam był stan kościoła jeszcze w roku 1730, ale wizytator zanotował, że dominium zobowiązało się wybudować go od fundamentów. Wtedy właścicielem Boroszowa był już hrabia Paczeński13. Nie można dociec kiedy zostało zrealizowane to zobowiązanie. Kościół ten nie miał żadnego kapitału. W roku 1720 w kasie tego kościoła było zaledwie 19 talarów, a w roku 1730 zanotowano, że nie miał żadnych dochodów jak tylko składka w czasie Mszy św. i z racji pogrzebu14.

Z XVIII wieku nie zachowały się żadne wzmianki o pracach przy kościele. Dopiero na podstawie zachowanego inwentarza z roku 1844 można opisać dość dokładnie stan kościoła w tamtym czasie. Ogólnie stan kościoła od zewnątrz i od wewnątrz został określony jako dość dobry. W kościele była ambona i nowe organy, były zawieszone stacje Drogi krzyżowej oraz kilka zniszczonych obrazów i figur. Było 12 ławek, a przy nich znajdowały się cztery zniszczone chorągwie. Był zawieszony drewniany żyrandol, a w wieży kościoła dwa dzwony. W zakrystii znajdowała się jedna skrzynia na rzeczy kościelne15. Ponadto w inwentarzu zostało szczegółowo wymienione pozostałe wyposażenie kościoła16.

W XIX wieku z protokółów wizytacyjnych można się dowiedzieć o niektórych pracach prowadzonych przy tym kościele. W roku 1854 pilnego remontu wymagał główny ołtarz i wieża kościoła. Określono wtedy, że ogólny stan kościoła był dość dobry. W roku 1856 stwierdzono, że wieża kościoła została częściowo odremontowana, zaś pozostałe konieczne prace zostaną wykonane w niedalekiej przyszłości. W następnym roku nie zostały jeszcze podjęte dalsze prace przy wieży. Ponadto zaznaczono, że remontu wymagał dach kościoła. Został przeprowadzony dopiero w latach 1872-1873. 13 lipca 1873 roku Boroszów został dotknięty klęską gradobicia. Spowodowało to wielkie szkody w zbiorach. Mieszkańcy tej wioski bardzo zubożeli i nie byli w stanie uiścić żadnych ofiar na remont swojej świątyni. Wydatki związane z tym remontem zostały w całości pokryte z parafialnej kasy kościelnej Kościelisk. W 1874 roku Boroszów otrzymał z kurii wrocławskiej wsparcie finansowe w wysokości 30 talarów na utrzymanie swego kościoła17. Można przypuszczać, że w następnych latach nie były przy tym kościele prowadzone żadne prace, skoro po erygowaniu parafii w roku 1895 stwierdzono, że kościół ten był w bardzo złym stanie18. Wkrótce więc rozpoczęły się prace remontowe.

W roku 1897 w kościele została położona nowa podłoga drewniana ufundowana przez rolnika z Boroszowa Alberta Kulesę. Do tego roku kościół miał podłogę z cegły. Nowa podłoga zakryła cztery płyty nagrobne, marmurowe, rodziny Paczeńskich. Były na nich umieszczone napisy w języku niemieckim19.

Wielkie prace remontowe w tym kościele miały miejsce w latach 1901 – 190220. Wtedy kościół został podmurowany i obity nowymi gontami. Do kościoła zostały wstawione nowe drzwi i okna. Najważniejszą zmianą jaką dokonano we wnętrzu było postawienie nowej ambony i ołtarza.

Stary ołtarz, który po remoncie przeniesiono do kaplicy pogrzebowej.

Nastawa ołtarzowa została wykonana przez mistrza stolarskiego Karola Krawczyka z Dobrodzienia, zaś mensę i dolną część ołtarza wykonał parafianin, cieśla Józef Kruppa z Boroszowa. W ołtarzu został umieszczony nowy obraz przedstawiający św. Marię Magdalenę modlącą się przy pustym grobie Chrystusa, namalowany przez artystę malarza historii Juliana Wałdowskiego z Wrocławia w 1902 roku na płótnie farbą olejną21.

W tym samym roku została umieszczona w kościele nowa Droga krzyżowa. Było to 14 obrazów namalowanych na płótnie farbą olejną przez artystę malarza Jana Gajdę z Żor22.

Ponadto ustawiono na bocznych ołtarzach dwie nowe figury gipsowe Serca Pana Jezusa i Matki Bożej23.

Wnętrze kościoła po tych wykonanych pracach otrzymało nową polichromię. Wykonała ją firma malarska Ochmana z Olesna24.

W prezbiterium kościoła na drewnianych, ozdobnych konsolach były dwie drewniane figury z wieku XVIII/ XIX: św. Jan Nepomucen i św. Franciszek25. Są tam do dnia dzisiejszego.

Stary ołtarz wraz z obrazem św. Marii Magdaleny namalowany farbą olejną na desce został wtedy umieszczony na strychu kościoła. Na tym obrazie św. Maria Magdalena została przedstawiona jako osoba spoglądająca z wielką ufnością ku niebu. Data powstania tego obrazu ani malarz nie są znane26.

W roku 1997 ten ołtarz wraz z obrazem został odrestaurowany i umieszczony w kaplicy przedpogrzebowej w Boroszowie.

W roku 1902 zostały umieszczone w kościele stare organy, które pochodziły z Carlshof koło Tarnowskich Gór. Zostały sprowadzone staraniem ówczesnego patrona z Boroszowa hrabiów Henckel von Donnermarck27.

Burmistrz Olesna Sylwester Lewicki (z lewej), wiceburmistrz Jerzy Chęciński (z prawej) i przedstawicielki Grupy Odnowy Wsi Boroszów oglądają kościół przed pozyskaniem funduszy na jego remont

Jak się można dowiedzieć z kroniki parafialnej i akt wizytacyjnych przy kościele wykonywano na przestrzeni lat wiele razy różnorakie prace polegające na konserwacji drewna i na wymianie zepsutych elementów drzewnych wieży kościoła. Większy remont kościoła został przeprowadzony w roku 1988. Polegał on na założeniu w kościele nowej podłogi i postawieniu nowych ławek wykonanych przez parafianina stolarza Jana Moczygembę z Boroszowa z firmy Werner Wilczek z Olesna.

Burmistrz Olesna Sylwester Lewicki (w ławce) z boku wiceburmistrz Jerzy Chęciński

Ponadto umieszczono w kościele nowy ołtarz i ambonkę twarzą do ludu. To również wykonał Moczygemba. Następnie kościół został pomalowany farbą olejną przez firmę Antoniego Bula z Krośnicy. Następne prace remontowe w kościele miały miejsce w 1997 roku. Odremontowano wtedy gruntownie wieżę kościoła, a we wnętrzu kościoła założona została nowa instalacja nagłaśniająca i elektryczna wykonana przez firmę Dronga Józefa z Olesna.

Z okazji przypadającego w roku 1997 szczególnie ważnych wydarzeń w Kościele 1000-lecia męczeńskiej śmierci św. Wojciecha biskupa i Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu, a także 25-lecia kapłaństwa proboszcza Joszko parafianie z Boroszowa ufundowali dzwon „św. Wojciech”, wykonany przez firmę Felczyńskich z Przemyśla. Waga dzwonu wynosi 80 kg.

Dzwon ten został poświęcony przez proboszcza Joszkę w niedzielę kiermaszu kościoła 16 listopada 1997. Na wieży kościoła aż do roku 1942 znajdowały się dwa dzwony. Jeden z nich nosił napis „O Rex glorie veni cum pace anno domini 1517”28, o wadze 150 kg, został zabrany na cele wojenne 12 marca 1942r29.

Drugi dzwon pozostał aż do dnia dzisiejszego. Jest to dzwon o imieniu „Maria Magdalena” z roku 1926. Napis na dzwonie „Weihnachten 1926 S. A. Maria Magdalena ora pro nobis Geschenck von Boroschauer und Darlehnskassenverein”30. Ten dzwon ufundowano wtedy w miejsce dzwonu, który został zabrany na cele wojenne podczas pierwszej wojny światowej. O tym dzwonie nie można podać żadnych wiadomości. Parafianie z Boroszowa otaczają swój kościółek wielką troską i dlatego nigdy nie szczędzą ani ofiar ani pracy, aby upiększać swój Dom Boży31.

W/w jest fragmentem książki ks. Bernarda JOSZKO pt. "Parafia Biskupice koło Olesna z dziejów kultury i życia religijnego". Opole 2006

Ksiądz doktor Bernard JOSZKO w czasie zbierania materiałów we wrocławskim archiwum

Na wieży kościoła zawieszone są dwa opisane przez księdza B.Joszko dzwony. Z informacji jakie uzyskał od swego dziadka Paweł Foryta (mieszka przy kościele) wynika, że w przeszłości kościół miał cztery dzwony. Na belkowaniach kościelnej wieży widoczne są metalowe gniazda takie jak te, w których zamontowane są wiszące dzwony. Pod gniazdami widnieją prowadnice na sznur. Informacja wydaje się prawdziwa, choć pewnie ksiądz Joszko nie znalazł potwierdzenia tego faktu w historycznych dokumentach opisujących kościół.

przypis Stanisław Banaśkiewicz